Thursday, April 24, 2014
Friday, April 4, 2014
PDCAサイクルを導入・実行する時の難しさと改善策
PDCAサイクルは、個人の成長、あるいは企業における品質管理の面で大変重要な役割を果たします。しかし、場合によっては、PDCAサイクルを導入することが非常に難しい場合もあります。ここではPDCAサイクルを回す事の難しさについてご紹介していきます。
PDCAサイクルを導入する事の難しさ
例えば新たに企業を立ち上げようと思った場合には、PDCAサイクルを回す事は大変難しい時もあります。これは、「どうして起業しようと思ったのか」「何のために起業するのか」という事にも関わってくることで、もし具体的な事を何も考えず起業しようとした際には、PDCAサイクルを回す事ができない場合もあります。
PDCAサイクルの頭文字は、PLAN、DO、CHACK、ACTの略語ですが、基本的にはDO(行動)の部分がまずは必要です。もし具体的な事を考えず起業しようと思った場合には、行動の部分が行えない場合もあります。逆に、行動することが見えていれば順序通りに計画を立てるという事も可能です。目的意識がはっきりしなければ導入は困難になる事でしょう。
PDCAサイクルを上手く回すことの難しさ
ビジネスパーソンの多くが、PDCAサイクルとは大切なものでと思っている事でしょう。しかし、PDCAサイクルを上手に回す事の方が難しい場合もあります。なぜPDCAサイクルが上手く回らないのかという事を問いかけた際には、その原因をいくつか挙げる事ができます。
一つ目の理由は、計画を立てたつもりになっているだけで実際には計画がしっかりと立てれていないため、 二つ目の理由は、計画を立てているが上手くいっていないためです。これは、実行移行のプロセスが上手くいっていない場合と、計画の立て方自体が良くないという事に分かれます。
また、PとDはあるけれどCとAが無いから回らないというケースもあります。計画と行動を起こせば、とりあえず事業は進みます。しかし、評価とフィードバックが無ければ今後の計画を改善していく事ができません。「ただやればいい」というわけではなく、分析することがステップアップしていくために必要なことになります。PDCAサイクルは、導入する場合においても実行する場合においても行なう事が難しい場合があります。その場合には、自分に一体何が足りていないのかという事を正確に判断する必要性に迫られます。判断することができれば、その部分を改善しPDCAサイクルを上手に取り入れてみましょう。
Thursday, April 3, 2014
Japanese/Vocabulary/Mathematics
Arithmetic
English | Japanese | Reading | Notes |
---|---|---|---|
Add | 足す | たす | |
Subtract | 引く | ひく | |
Multiply | 掛ける | かける | |
Divide | 割る | わる |
Topics of study
English | Japanese | Reading | Notes |
---|---|---|---|
Calculus | 微積分学 | びせきぶんがく | |
Differential Calculus | 微分学 | びぶんがく | |
Fractions | 分数 | ぶんすう | |
Integral Calculus | 積分学 | せきぶんがく | |
Trigonometry | 三角比 | さんかくひ | |
Probability | 確率 | かくりつ | |
Statistics | 統計 | とうけい |
2D Shapes
English | Japanese | Reading | Notes |
---|---|---|---|
Square | 正方形 | せいほうけい | |
Triangle | 三角形 | さんかくけい or さんかっけい | |
Rectangle | 長方形 | ちょうほうけい | |
Trapezoid | 台形 | だいけい | |
Parallelogram | 平行四辺形 | へいこうしへんけい | |
Rhombus | 菱形 | ひしがた | |
Kite | 凧形 | たこがた |
3D Shapes
English | Japanese | Reading | Notes |
---|---|---|---|
Cube | 立方体 | りっぽうたい | |
Pyramid | 角錐 | かくすい | |
Square Pyramid | 四角錐 | しかくすい | |
Prism | 角柱 | かくちゅう | |
Triangular Prism | 三角柱 | さんかくちゅう |
Functions
English | Japanese | Reading | Notes |
---|---|---|---|
Cubic | 三次関数 | さんじかんすう | |
Quadratic | 二次関数 | にじかんすう | |
Quartic | 四次関数 | よじかんすう or よんじかんすう | |
Straight line | 一次関数 | いちじかんすう |
Monday, March 31, 2014
PDCAサイクルを効果的に回していくために必要なスキルとトレーニング方法
ビジネスを円滑に進め、かつ成長させていくためにはPDCAサイクルを回していくことはとても重要です。
では、PDCAサイクルを効果的に回していくためにはどんなスキルが必要なのでしょうか。そのスキルが分かれば、PDCAサイクルを早く回していくためにどんなトレーニングを行えばよいのかが見えてくるでしょう。
目標設定能力
このフレームワークで一番大切なのは、会社の方針や自分の部署の方針に沿ってどれだけ実現可能な目標設定が出来るかという事です。
実現可能な目標と言うと、ついハードルを下げてしまいがちですが、もちろんそれでは意味がありません。努力した結果、自分が会社に対して貢献できる目標設定が必要なのです。これには、単年度の目標だけを考えてはいけません。数年先を見据えた時に、その会社がどのくらいの業績を上げておく事が目標なのかを考え、最終目標をそこに設定しなければなりません。そして最終目標を達成するために、単年度でどこまで到達しておけばよいのかという目標が掲げられるのです。
また、PDCAサイクルの中でCheckにあたる評価の部分でも、目標設定能力が関わってきます。というのも、評価をするには評価項目が無ければ出来ないからです。評価項目を考えるには、目標設定を行う能力が必要です。
このトレーニング方法としては、目標において数字が挙げられているのであれば、まずは段階的に数字目標を設定するという訓練があります。例えば自社が目標にしている様な企業があれば、その会社の決算情報からどのくらいの成長度が数字に表れているかを分析する事が出来ます。そして、自分の会社に置き換えた仮の数字目標を設定し、それを達成するために足りない事をチームとして洗いだしてみるのも良いでしょう。ここに、次のトレーニングも含まれています。
状況分析能力
自分自身の事を客観的に判断出来る人は、誤った判断はしません。自分の事だけで手いっぱいな人が、要所要所においてミスを犯すのです。
これは、今の状況を冷静に判断できるかどうかという事に関わってきます。これが出来るようになると自分に必要な軌道修正が出来るようになるのです。自分が置かれている今の状況を分析するには、多方面からアプローチする必要があります。営業において数値目標を達成できないで居るのであれば、なぜ達成できないのかという理由は決して一つではないでしょう。同じ様に、もしもやらなければならない事、やりたい事があった場合、それが出来ていない要因を冷静に分析できるか否かによって、その後の結果が大きく違います。
これは、目標を設定した時にそれを達成するための計画を立てる、つまりPDCAサイクルで言えばPlanningを行う段階で重要な要素となります。前項で述べた「目標設定」で、どんなに優れた目標を設定したとしてもそれを達成するための計画がなければ机上の空論です。
この能力は身近な事でトレーニングしていくことが出来ます。例えば、自分がもしも体重を落としたいと思っているのになかなか落とせない場合、何が要因なのかという事を多方面から考えてみます。定時までに仕事が終わらずに帰る事が出来ない場合、なぜそれが出来ないのかを考えて書き出してみましょう。状況分析はどんな事でも訓練出来るので、上司はそれを確認してどんなアプローチが足りないのかを指導する事が出来ます。
改善提案能力
目標を達成するために、中間目標を定めてそこまでの計画を立て実行し、中間目標に沿って評価をしてその結果によって行動計画を改善していく必要があります。つまり評価の結果に応じて、目標達成に向かって軌道修正を行う必要がある訳ですから、柔軟に計画変更を展開できる能力が必要になります。
これには、今までの計画でゴールした場合と変更した計画でゴールした場合の結果の違いをイメージできる能力が必要です。したがって、その計画を実行した時にどんな結果になるかということを予測するトレーニングが有効となるでしょう。
このトレーニングは、自分の会社の過去の例から考えてみる事が出来ます。過去の例とは言え実際にそのプロセスに関わった事のある社員には適用できませんが、新入社員には効果的でしょう。
PDCAサイクルを早く効果的に回していくためには、以上の3つのスキルを多方面から高めていく必要があります。自分に足りないと思うものがあれば、まずはそこからトレーニングしてくようにしましょう。
Sunday, March 30, 2014
入社1年目〜3年目で同期に圧倒的な差をつけるために、絶対に知っておくべき6つのこと
「会社に入ったのだから、圧倒的な成果を残して成長していってやる」と意気込んでいたは良いものの、なかなか自分の思うように物事は進んでいかず、頭を悩ませている人も多いと思います。ここでは、入社1年目〜3年目の人が成長するために確実に押さえておくべき6つのことを紹介していきます。
1. 今日やれることは、今日中にやっておく
あなたは、今日やれる仕事を「今日は少し生産性が悪いし、明日やろう」と明日に回してしまうことはないでしょうか。そんな考えを持って仕事をしていると、タスクが日に日に溜まっていき八方塞がりの状態になってしまいます。
そうならないためにも、今日やれることは今日中にやっておくという意識を持って仕事に取り組むべきでしょう。
2. 仕事の納期はしっかり把握する
仕事は自分一人で行われるものではありません。事務作業などを除くと、ほとんどの仕事にはクライアントがいます。また、クライアントから依頼される仕事には必ず納期があり、その納期は必ず遵守しなければなりません。
そのためには、自分のタスクをきちんと管理したり、時間管理をしておくことが大事です。納期がいつまでなのかをしっかり把握し、その日にちから逆算して予定を立てていくべきでしょう。そして、その納期を守れるように常に頭に入れておき、最善を尽くすべきです。
3. 絶対に言い訳はしない
仕事をしていると多少の無理難題は日常茶飯事です。それに対して、「○○だからできない…」などと言い訳をするのはやめましょう。言い訳は何の問題解決にもなりません。
出来ない理由を考える前に、とことん働いてみると良いでしょう。そうすれば、何か現状を打破できるような考えが浮かぶかもしれません。
4. 仕事に対して妥協しない
自分が抱えているタスクを早くこなしていきたいという思いから、「これくらいでいいかな」とクオリティに妥協をする人がいますが、そういった人に「成長」はありません。
常に最高のバリューを提供する意識を持っておけば、自ずと自分自身の成長に繋がっていくことでしょう。
5. 進捗報告は自分から行う
どんな些細なことであれ、上司に進捗の報告をすることを忘れてはいけません。自分は大したことではないと思っていても、それは相手からしたら重要なことだってあるのです。
また上司に言われてから報告をするのではなく、自分から常に報告する姿勢を忘れないようにするべきでしょう。
6. 質問には、Yes / Noで答える
上司に何か質問された際は、まず「Yes or No」で答える意識を持つべきです。ダラダラと説明をした後に答えを出すのではなく、すぐに答えを出す癖をつけておけば、すぐに行動に移すことができるので早め早めの行動を心がけられます。
どんな時も「Answer First(答えが先)」の意識を持って仕事をこなしていきましょう。
以上、ここまで入社1年目〜3年目の人が確実に成長するために知っておくべき思考を紹介してきました。どうしても「成長」と聞くとスキルや能力面のレベルアップを図ってしまう人が多いですが、成長する上で最も大切なことは仕事に真摯に向き合う姿勢なのではないでしょうか。
Friday, March 28, 2014
新入社員必見!見やすい議事録の書き方
会社では議事録を書かなければならない場面に遭遇することがあります。しかし、いきなり議事録を書けと言われてもどうすればいいか分からないのではないでしょうか。ここではこれから議事録を書く機会がある人たちへ、きれいな議事録を書くために押さえておくべきことを紹介します。
議事録に書くべき内容
議事録だからといって会議の内容を何もかも記録する必要はありません。読み手が知りたいことだけを書くのが見やすい議事録のポイントです。誰がどのような目的意識で読むのかを考えてみるとよいでしょう。
基本的には、会議の名称、開始日時、終了日時、開催場所、参加者は必須です。会議の名称や場所などは省略せずに書きましょう。参加者の名前は、所属組織名も一緒に書くようにします。そして、会議で話した議題については、議題ごとに項目を分けて書きましょう。当然ですが、課題の順番を入れ替えたりせず、時間に沿って書くとわかりやすくなります。
事実を順序に沿って書く
見やすい議事録にするためには、内容は簡潔に事実のみを書くようにします。長い文章は読みづらいので、文章は細かく分けるようにしましょう。箇条書きでもかまいません。あくまでも、ビジネス用の文章ですので、個人的や感想や意見は書きません。ただし、社外の人とのミーティングで相手の様子をみて、どうしても自分の感想を書いたほうがいいと思った場合は、「所感」などと書き一言だけ添えるようにしましょう。
議事録で一番大事なことは会議で決まったことを明確に書くことです。「誰が」、「何を」、「いつまでに」、「どのようにするのか」ということを漏らさないようにしましょう。また、もしも決まらない保留事項は、保留となった理由や決定時期、対応方法なども記載するようにしましょう。誰が発言をしていたのかも記録しておくことが重要です。以上のようなことをまとめることができれば、会議に参加していなかった人にも見やすい記録になります。
内容よりもとにかく「見やすい」か
きれいな議事録を書くためにはまずたくさんメモを取ることが必要です。多少の誤字は気にしなくても、自分さえ分かれば大丈夫です。項目の見出しには記号で印を付けたり、決定事項を丸で囲むなどの工夫をしるようにし、後で見返した際に分かりやすいようなメモをとりましょう。会議が終わったら、なるべく忘れないうちにメモの編集作業に取りかかりましょう。この時にぱっと見て美しいと思えるような書き方にすることが大切です。
まずは中身よりも「美しく」書く工夫をしましょう。例えば、印刷してみて字のバランスは整っているかどうかみてみましょう。また、文頭だけでなく文末もきちんとそろった書き方になっていますか?。そのほかにも、文章がびっしりに書かれていることなく適度な余白があるかどうかなども議事録を見やすいものにするためのポイントです。
何度も経験を重ねれば次第にきれいな議事録を書くコツは分かってくるでしょう。以上のポイントをよく覚えて誰が見ても見やすい議事録を書きましょう。
転職する時に履歴書に書いた方がいい資格の種類
転職をしようと履歴書を書くときに必ずあるのが資格の欄。ここに何を書けばいいのか悩んでいる人もいるのではないでしょうか。今回は書くべき資格についてご紹介します。
面接先の企業に関係のある資格を書く
免許や資格はその人のスキルや今までの努力を示す大切な材料になるので、必要のあるものはしっかりと記入しましょう。ただ、持っている資格を全部並べればよいというわけではありません。希望先の企業が求める条件に対して役に立つであろうと思われる資格を書くことがポイントです。
例えば、教員免許を持っていても、アパレル関係の企業を希望する時にはあまり必要なく、カラーコーディネーターや販売士の資格を持っていた方が、企業側には喜ばれるでしょう。希望先の企業と関係のない資格を記入すると、「会社のことをあまりわかっていない」「会社について何も勉強していない」と疑われてしまうので、気をつけましょう。
どの業種の履歴書にも記入できる資格には、自動車免許や英語力を示す資格です。ただし英語検定4級のようなレベルの低いものはアピールにはなりません。一般的に資格欄に記入してアピールになるのは英語検定2級以上、TOEIC500点以上とされています。
資格を持っていない時は
志望する企業のニーズに合った資格を持っていない場合は無理して書こうとせず、「特になし」と記入しましょう。特に、転職の場合は資格より即戦力なので、資格がないからといってそれだけで不採用にはなることはありません。むしろ前の職場で実務経験がありすぐに仕事ができたり、前の仕事が新しい職場で役に立ったりすることが企業にとっては重要です。免許・資格欄に書かなくても、面接で「今までどのような経験を積んだか、どのようなスキルを持っているか」「それらが企業でどのように活かせるか」をしっかり企業側に伝えましょう。新しい企業を受ける準備として、資格の勉強を始めているなら、その旨を記入して企業に対する熱意を伝えても良いでしょう。
職種別の資格
転職の際、履歴書に書くと有効な資格を、職業別に見てみましょう。
法律関係:行政書士、司法書士、社会保険労務士、宅建取引主任者、中小企業診断士、土地家屋調査士、秘書検定、ビジネス実務法務検定、ファイナンシャルプランナー、簿記検定、など
パソコン関係:マイクロオフィススペシャリスト(MOS)、ITパスポート、日商PC検定3級など
福祉・医療関係:医療事務、衛生管理者、介護事務、介護福祉士、管理栄養士、ケアマネージャー、サービス介助士、歯科助手、調剤薬局事務、登録販売者、福祉住環境コーディネーター、保育士、社会福祉士、など
料理関係:調理師、薬膳コーディネーター、食生活アドバイザーなど
デザイン関係:インテリアコーディネーター、カラーコーディネートなど
土木・建築・設備関係:1級土木施工管理技士、危険物取扱者、消防設備士、測量士補、第2種電気工事士、電験三種、2級建築士、2級土木施工管理技士、2級ボイラー技士など
他にも、職種や資格はたくさんありますが、転職の際の参考にしてみてください。転職を考えたら、少しずつ資格を取る準備を始め、面接のときには履歴書に資格が書けるよう、計画を立てることも必要ですね。
Wednesday, March 26, 2014
ビジネスに必要なスキルとは?スキルの種類とスキルアップの方法
ビジネスマンとして必要なスキルを身につけたいと思っている人は多いでしょう。業種や職種によっても違いますが、具体的に必要なスキルとはどんなものなのでしょうか?ここでは、ビジネスマンとして成功するためのスキルにはどんなものがあるのか解説します。
ビジネススキルの種類
テクニカルスキル
業務を行う上で必要な基礎知識や一般常識、マナーなどをテクニカルスキルと言います。例えば社内の電話応対や取引先への礼儀、名刺の渡し方、メールの書き方、WordやExcelなどのPC操作、英会話などです。ビジネスにおいて共通する部分と、職種や業務内容によって求められる資格などの部分があり、職種によって異なります。
ヒューマンスキル
周囲との円滑な人間関係を構築するスキルで、俗にいうコミュニケーション能力をヒューマンスキルと言います。新入社員からベテラン社員、管理職に至るまですべてのビジネスマンに共通するスキルです。
他の社員との信頼関係を築く能力や、取引先やクライアントへの交渉力・企画・開発能力も必要です。自己分析や、仕事に対する積極性、周囲や外部との信頼関係を構築するまで、仕事をスムーズにするために職種や業界を問わず求められるスキルでもあります。
スペシャルスキル
ビジネスマンが仕事を通じて、資格や実績などを積み上げて形成されるスキルを言います。例えば、営業系なら商品知識やセールストーク・テクニックなどです。専門職の人ならその分野で必要な資格を取ることが求められることもあるでしょう。
ビジネススキルを上げるには?
PC操作や英会話、ビジネスマナーを学ぶには、社内のセミナーや講習会などに参加してみましょう。社内で機会がない場合やさらにスキルを磨きたい人は、外部のスクールに参加するのも手です。時間にゆとりのない人は、空いた時間に独学で書籍・専門誌を読む方法もあります。外部セミナーに参加する一番のメリットは、共通の目的を持った仲間とともにモチベーションを上げながらスキルを磨けることです。
すべてのビジネスマンに必要なスキルは、コミュニケーションスキルです。コミュニケーションスキルを高めるには、仕事の経験・日々の積み重ねが必要です。
苦手なことをどう克服するかが重要です。時には同僚・先輩・上司に相談したり、手本になる人を見つけ、学びに行く姿勢があればどんなスキルでも身に付くのが早くなります
Tuesday, March 25, 2014
グングン成長する人は振り返りが上手 - 最強の振り返り法「KPT法」
日々の仕事の中で進歩しない、成長していないと感じる方も多いのではないでしょうか。成長しない原因の1つとして考えられるのは振り返りをしていないことが考えられます。ここでは、なぜ振り返りをしないと成長できないのか説明し、振り返りをするときに留意すべきことを説明したいと思います。
なぜ振り返りをしないと成長できないのか?
成長しない原因は自分が現在置かれている立場や自分の能力を正しく理解していないことにあります。振り返りをきちんとすることで、過去の自分を正しく理解することができ、自分が今後どうすればいいのかが明確になり、何をすべきかわかるため、成長に繋がっていきます。
グングン成長するための振り返り方法「KPT法」
効率よく振り返りをする方法として「KPT法」と呼ばれるフレームワークを紹介します。KPT法は「Keep」、「Problem」、「Try」の頭文字をそれぞれ取って命名されてます。KPT法は一般的にグループで取り組むために作られたものですが、個人でもKPT法の考え方は十分に活用することができます。
1.よかったところをキープし、その日の問題点を挙げる
まず、前回の改善点を考慮しながらその日の仕事でよかった点、問題となった点をまとめます。その日よかったところは、次回の仕事でも続けていけるようにし、問題となった点は改善する必要があるということが分かります。
2.次にやってみたいことを挙げる
振り返った良い点、問題点を元に、次の仕事ではどのようなことに挑戦しその問題点を解決していくのかを挙げていきます。一般的に振り返りは単に問題点や改善点を挙げたところで終わってしまいがちですが、このようにそれをどのように解決していくのか考えるところが成長するためのポイントなのです。
KPT法を用いて次の仕事で改善することを洗い出し、実際にこなすことで成長することができるのです。なかなか成長しない、振り返りをどうすればいいのかわからないという方はKPT法を試してみてはいかがでしょうか。
Friday, March 14, 2014
Sự phân biệt giới tính trong tiếng Nhật
Về mặt lịch sử, sự khác biệt trong ngôn ngữ của nam giới và phụ nữ bắt đầu được nhận thấy vào khoảng thế kỷ 14 – 15. Những phụ nữ thuộc tầng lớp xã hội cao tự tạo cho mình một cách nói lịch sự, lễ phép với những đặc trưng ngôn ngữ riêng để phân biệt với ngôn ngữ của nam giới và những phụ nữ dân dã, thuộc tầng lớp xã hội thấp, qua đó để tự khẳng định địa vị xã hội của mình. Sau đó dần dần thứ “biệt ngữ” vốn chỉ được sử dụng trong các gia đình quý tộc này được xã hội thừa nhận với tên gọi “nyoobo kotoba”, có nghĩa là ngôn ngữ của các bà vợ, rồi lan truyền rộng ra ngoài tới các tầng lớp dưới như gia đình các võ sĩ, thương nhân và tới cả các gia đình thường dân. Trải qua nhiều thế kỷ, cùng với những phát triển và biến động của ngôn ngữ nói chung, thứ “ngôn ngữ đặc trưng của phụ nữ” này vẫn được duy trì cho tới tận ngày nay, mặc dù có những thay đổi và biến động nhất định.
Theo các nhà nghiên cứu, trước thế kỷ 20, sự khác biệt giữa ngôn ngữ nam giới và phụ nữ khá lớn, đồng thời tồn tại những quy định nghiêm ngặt dành riêng cho ngôn ngữ của phụ nữ, không những trong ngôn ngữ nói mà cả trong ngôn ngữ viết. Tuy vậy, từ đầu thế kỷ 20 trở lại đây, “ngôn ngữ phụ nữ” đã thay đổi theo chiều hướng đơn giản hóa dần, tiến lại gần với ngôn ngữ chung hơn. Mặc dù vậy, hiện nay, hiện tượng giới tính của người sử dụng để lại dấu ấn trong cấu trúc ngôn ngữ này vẫn là một vấn đề được không ít nhà nghiên cứu ngôn ngữ học Nhật Bản và nước ngoài để tâm đến như một trong những hiện tượng ngôn ngữ phản ánh đặc trưng xã hội điển hình. Dấu ấn này không chỉ được thể hiện trong cấp độ từ vựng mà cả ở các cấp độ khác như ngữ âm, ngữ pháp, hoạt động ngôn ngữ.
Người ta nói rằng ngôn ngữ của phụ nữ Nhật “mềm mại” hơn, “chuẩn” hơn ngôn ngữ của đàn ông. Tính mềm mại, tính chuẩn mực – cái đặc trưng cho giới tính của phụ nữ – là đặc điểm quan trọng nhất để phân biệt ngôn ngữ của phụ nữ với ngôn ngữ của đàn ông. Các tính chất này có thể được miêu tả cụ thể qua những tiêu chí sau:
1. Các tiêu chí về từ vựng là các tiêu chí dễ nhận diện nhất. Khi nói đến sự khác biệt về cách sử dụng từ vựng giữa nam và nữ, trước tiên người ta thường nhắc đến các từ nhân xưng. Việc sử dụng từ nhân xưng của nam và nữ có những khác biệt đáng kể. Đối với ngôi thứ nhất, ngoài hai từ わたし [watashi] và わたくし [watakushi] (tôi – dùng khi nói lễ phép) mà cả nam giới và phụ nữ đều có thể sử dụng, còn có những từ chỉ phụ nữ dùng như あたし [atashi], hay chỉ nam giới dùng và hầu như không bao giờ xuất hiện trong lời nói của những phụ nữ có học như ぼく [boku] hay おれ [ore].
Đối với ngôi thứ hai cũng như vậy. Bên cạnh từ あなた [anata] là từ chung mà cả hai giới đều dùng được, phụ nữ có thể sử dụng một từ nữa là あんた [anta] như là một biến thể ngắn của từ chuẩn chung. Nhưng nam giới còn “đặc quyền” được phép dùng thêm một số từ nữa như おまえ[omae] (mày), きみ [kimi] (em)... Trong khi đó, nếu những từ này xuất hiện trong lời nói của phụ nữ thì sẽ bị coi là cách nói bất lịch sự. Có lẽ đó là vì theo quan điểm cũ của xã hội Nhật, những đối tượng thấp kém hơn cả phụ nữ để có thể bị gọi là おまえ [omae] hay きみ [kimi]... hầu như không có. Cách xưng hô này được trẻ em nghe người lớn dùng rồi bắt chước một cách rất tự nhiên ngay từ khi còn nhỏ.
Trong gia đình, người chồng có thể gọi trực tiếp tên vợ, ví dụ: 京子 [Kyooko], gọi thay vai con お母さん [okaasan] (mẹ), hoặc cũng có thể gọi vợ là おまえ (mình) một cách thân mật, suồng sã. Còn người vợ, ngoài cách gọi thay con お父さん [otoosan] (bố), chỉ có thể gọi chồng một cách lễ phépあなた [anata] mà thôi.
Ngoài xã hội, khi cần gọi tên đối tượng giao tiếp trực tiếp (ngôi thứ hai), hoặc người thuộc ngôi thứ ba, người Nhật thường thêm một số từ vào sau bộ phận tên để biểu thị các mức độ kính trọng. Thành phần thường được thêm, có tính trung hòa nhất là từ さん [san: 佐藤 [Satoo] → 佐藤さん [Satoo san], 山田 [Yamada] → 山田さん [Yamda san]... Từ さま [sama] thường được ghép sau tên những đối tượng thuộc bậc cao trong xã hội, rất đáng kính trọng, tương ứng với nghĩa “quý bà, quý ông” như 加藤 [Katoo] → 加藤さま [Katoo sama]...
Đối với những người vốn giữ một chức vụ xã hội nào đó thì các chức vụ đó thường được gọi cùng với tên, như: 田中先生 [Tanaka sensei] (thầy Tanaka), 鈴木課長 [Suzuki kachoo] (trưởng phòng Suzuki)... Những cách gọi này nói chung được duy trì, đảm bảo một cách nghiêm túc trong lời nói của phụ nữ ở cả phạm vi giao tiếp chính thức lẫn không chính thức. Trong khi đó, ở ngôn ngữ của nam giới, mức độ lễ phép thông qua cách xưng hô thường dễ bị thay đổi khi chuyển từ giao tiếp chính thức sang giao tiếp không chính thức với cách gọi さん [san] là chủ yếu, và cách gọi thêm từ くん [kun] đối với những người giao tiếp cũng là nam giới nhưng kém tuổi mình, như前田くん [Maeda kun], 田中くん [Tanaka kun]...
2. Cảm giác về sự mềm mại trong ngôn ngữ của phụ nữ còn được thể hiện ở việc sử dụng vốn từ vựng. Lớp từ Hán Nhật thường được dùng trong những bối cảnh giao tiếp chính thức hay trang trọng. Còn các từ thuần Nhật thường xuất hiện trong các bối cảnh không chính thức, thân mật. Cùng để diễn đạt một nghĩa có thể dùng hoặc từ thuần Nhật, hoặc từ Hán Nhật. Theo kết quả nghiên cứu của các nhà ngôn ngữ xã hội học Nhật Bản, tần số xuất hiện của các từ Hán Nhật trong ngôn ngữ của nam giới lớn hơn so với ngôn ngữ của phụ nữ. Ngược lại, thay vào đó, trong ngôn ngữ của phụ nữ có nhiều từ thuần Nhật dễ hiểu, thông dụng.
Ví dụ cùng để diễn đạt ý nghĩa “về lại đất nước”, nam giới thích dùng động từ 帰国する [kikoku suru], còn phụ nữ lại có xu hướng dùng cụm động ngữ 国へ帰る [kuni e kaeru]. Hay từ 売買する[baibai suru] (mua bán) xuất hiện trong lời nói của nam giới nhiều hơn, trong khi phụ nữ lại có vẻ ưa cách nói đồng nghĩa nhưng có tính diễn giải 売ったり買ったりする [uttari kattari suru].
Việc sử dụng từ Hán hay từ Nhật xưa kia chịu ảnh hưởng lớn của việc lựa chọn dạng thức văn tự. Hiện nay, người ta còn lưu giữ được những bức thư do nam giới viết hoàn toàn bằng chữ Hán, còn nữ giới viết bằng chữ Kana – loại chữ ghi âm thuần túy vốn có thời được coi là loại chữ dành riêng cho phụ nữ và tầng lớp dưới. Ngày nay, những phân biệt ngặt nghèo như vậy không còn nữa. Trong mỗi văn bản bất kỳ đều tồn tại đồng thời cả chữ Hán và chữ Kana. Tuy vậy, tỷ lệ xuất hiện chữ Hán trong những văn bản do nam giới viết, theo thống kê, vẫn lớn hơn ở những văn bản do phụ nữ viết.
3. Việc sử dụng hệ thống từ cảm thán ở cuối câu cũng được coi là một tiêu chí dễ nhận diện để khu biệt ngôn ngữ nam và nữ. Nam giới thường thêm vào cuối câu những từ cảm thán, từ tình thái tạo nên cảm giác mạnh mẽ, dứt khoát như: な [na], かなあ [kanaa], の [no], ぜ [ze], ぞ [zo], だろう[daroo]... Tương ứng với các từ trên, trong lời nói của phụ nữ lại sử dụng các từ như: わ [wa], わよ [wayo], のよ [noyo], ね [ne], かしら [kashira]... Cảm giác về sự mềm mại, nhẹ nhàng mà các từ tình thái trên đem lại luôn là dấu hiệu để tách một lời nói nào đó là của phụ nữ ra khỏi những lời nói của nam giới hay những lời nói không có biểu hiện giới tính.
わからないわ [wakaranai wa] / わからない [wakaranai]
(không biết)
(không biết)
いないかしら [inai kashira] / いないだろう [inai daroo]
(hình như không có người)
(hình như không có người)
Ngoài ra, chúng còn tạo nên ấn tượng về mong muốn thiết lập một mối quan hệ thân thiện giữa người nói và người nghe, hay về sự không dứt khoát, không tự tin khi phán đoán một điều gì đó và muốn phó mặc hay mong chờ sự giải đáp giúp từ phía đối tượng giao tiếp.
Ví dụ, cùng đặt một câu hỏi với nghĩa: “Ngày mai có đi làm không?”, nam giới sẽ hỏi:
明日は会社へ行かないの。
[Ashita wa kaisha e ikanai no]
Ngày mai không đi làm phải không?
明日は会社へ行かないの。
[Ashita wa kaisha e ikanai no]
Ngày mai không đi làm phải không?
Nhưng người phụ nữ sẽ hỏi:
あしたは会社へ行かないのかしら。
[Ashita wa kaisha e ikanai no kashira]
Phải chăng là ngày mai không đi làm?
あしたは会社へ行かないのかしら。
[Ashita wa kaisha e ikanai no kashira]
Phải chăng là ngày mai không đi làm?
Một số từ cảm thán ở đầu câu như まあ [maa] (chà!) hay あら [ara] (ôi!) cũng được người Nhật coi là những cách nói đặc thù riêng của phụ nữ mà nam giới không được phép sử dụng. Những quy định về các từ tình thái đặc trưng riêng cho phụ nữ này được cả xã hội chấp nhận và tuân thủ. Nếu chẳng may một người nam giới nào đó “nhỡ” dùng nhầm thì ngay lập tức sẽ gây ra những phản ứng nào đó từ phía người nghe.
4. Kính ngữ là một phạm trù đặc biệt trong tiếng Nhật, được sử dụng như một phương tiện biểu thị sự kính trọng – với các mức độ khác nhau – đối với đối tượng giao tiếp, đồng thời qua đó biểu thị thái độ lịch sự, khiêm tốn của người nói. Ở các hoàn cảnh giao tiếp chính thức, hay khi nói chuyện với những người thuộc tầng lớp xã hội cao, những người không quen biết, những người được coi là “người ngoài” so với cộng đồng của người nói, việc sử dụng kính ngữ với các quy tắc riêng không những về từ vựng mà cả về ngữ pháp là có tính bắt buộc với tất cả mọi người. Tuy vậy, theo kết quả khảo sát của các nhà nghiên cứu, phụ nữ có hướng tuân thủ các quy định sử dụng kính ngữ chặt chẽ hơn nam giới. Thậm chí ngay cả ở những hoàn cảnh giao tiếp không chính thức, trong khi đàn ông rất dễ dàng chuyển lời nói sang các dạng thức thân mật, suồng sã, thì một số dạng thức của kính ngữ vẫn có xu hướng được lưu giữ trong lời nói của phụ nữ, đặc biệt là những biến thể từ vựng. Việc thêm các tiếp đầu ngữ お [o] hay ご [go] vào các danh từ nhằm tăng thêm độ kính trọng đối với những sự vật thuộc về người giao tiếp, như おかばん[okaban] cặp (của ông), ご意見 [goiken] ý kiến (của ông), お子さん [okosan] con cái (của ông)... hay nhằm mỹ từ hóa những đồ vật vốn bị coi là rất bình thường, đặc biệt là những đồ vật, dụng cụ có liên quan trực tiếp đến đời sống của người phụ nữ như: お米 [okome] (gạo), おさら [osara] (đĩa), お台所 [odaidokoro] (bếp)... rất thường thấy trong ngôn ngữ của phụ nữ. Những dạng thức lễ phép hay lịch sự của động từ như ~です [~desu], ~ます [~masu] cũng được phụ nữ ưa dùng hơn các động từ dạng ngắn ~だ [~da] hay ~る [ru].
Ví dụ, cùng biểu thị một câu với nghĩa “hôm nay trời đẹp quá nhỉ”, phụ nữ thường nói:
今日はいい天気ですね。
[Kyoo wa ii tenki desu ne]
今日はいい天気ですね。
[Kyoo wa ii tenki desu ne]
Trong khi đó nam giới thường nói:
今日はいい天気だね。
今日はいい天気だね。
5. Cách phát âm của phụ nữ được người Nhật coi là chuẩn hơn đàn ông. Khái niệm “chuẩn” được thể hiện qua việc phát âm rõ ràng, không nuốt âm, biến âm. Trong ngôn ngữ của nam giới, đặc biệt là thanh niên, thường thấy hiện tượng biến âm một loạt từ theo những quy luật nào đó. Ví dụ các tính từ loại 1 (kết thúc bằng đuôi –i) được chuyển thành tính từ kết thúc bằng ~え [~ee]:
すごい [sugoi] giỏi → すげえ [sugee]
きたない [kitanai] bẩn → きたねえ [kitanee]
きたない [kitanai] bẩn → きたねえ [kitanee]
Hiện tượng biến âm này hầu như không thấy trong ngôn ngữ của phụ nữ. Ngoài ra, cách nói với ngữ điệu lên giọng ở cuối câu nghi vấn cũng được coi là cách nói chuẩn. Nhưng theo thống kê của các nhà nghiên cứu Nhật Bản, trong số những người được khảo sát, thì có khoảng 84% phụ nữ nói lên giọng ở cuối câu hỏi, trong khi đó chỉ có khoảng 56% số nam giới phát âm theo kiểu này.
Ngoài một số đặc trưng điển hình trên, còn có thể kể ra một số hiện tượng khác cho phép phân biệt ngôn ngữ của nam giới và ngôn ngữ của phụ nữ. Ví dụ như trong lời nói, phụ nữ tránh dùng các dạng thức động từ hay tính từ biểu thị sự kết thúc câu, mà thường dùng các dạng thức biểu thị câu chưa kết thúc, với hàm ý rằng còn muốn nói tiếp. Trong khi đó, nam giới lại có xu hướng dùng các dạng thức kết thúc câu, tạo cảm giác dứt khoát trong giao tiếp.
Ngoài các dấu hiệu ngữ pháp biểu thị sự chưa kết thúc câu, trong lời nói của phụ nữ, ở cuối câu còn thường thấy xuất hiện các từ như: が [ga], けれど [keredo], けれども [keredomo]... (cũng có nghĩa tương ứng như từ “nhưng” hay “thế nhưng”).
Ví dụ:
もしもし、山田でございますが……
[Moshi moshi, Yamada de gozaimasuga...]
Alô, tôi là Yamada, thế còn...
[Moshi moshi, Yamada de gozaimasuga...]
Alô, tôi là Yamada, thế còn...
そのことちょっとわからないけれど……
[Sono koto chotto wakaranai keredo...]
Việc đó thì tôi không biết, nhưng...
[Sono koto chotto wakaranai keredo...]
Việc đó thì tôi không biết, nhưng...
Việc dùng các từ nối trên, trong nhiều trường hợp, không phải để biểu thị quan hệ logic ngữ nghĩa nào đó giữa vế hiển ngôn với các phần đứng sau mà thuần túy chỉ là dấu hiệu gợi mở, đón chờ sự hợp tác trong giao tiếp từ phía người đối thoại, qua đó biểu thị thành ý của người nói. Cách nói này ít thấy trong ngôn ngữ của nam giới.
Hay cùng để thể hiện một hành vi như đề nghị hoặc từ chối một điều gì đó, phụ nữ thường dùng những cách nói vòng, gián tiếp chứ không hay đưa ra những mục đích hay lý do thẳng, trực tiếp như nam giới. Các cách nói như: わたしは……したい [Watashi wa... shitai] (tôi muốn), hay いいえ、忙しいから…… [Iie, isogashii kara...] (Không được, vì tôi bận...), 用事があるので……できません [Yooji ga aru node... dekimasen] (Vì có việc nên tôi không thể...) hầu như hiếm thấy trong lời nói của phụ nữ.
Tính chuẩn xác, sự mềm mại, tế nhị trong cách sử dụng ngôn ngữ của phụ nữ khiến nhiều người nói rằng muốn học hay nghiên cứu tiếng Nhật thì hãy quan sát và học ngôn ngữ của phụ nữ, vì nó thể hiện chính xác tiếng Nhật cùng với những đặc trưng về tâm lý, dân tộc điển hình của người Nhật truyền thống. Thực ra, sự phân biệt giới tính trong sử dụng ngôn ngữ phần nào phản ánh đặc điểm của xã hội Nhật Bản kéo dài hàng nhiều thế kỷ, trong đó có vai trò của người phụ nữ Nhật Bản trong gia đình cũng như trong xã hội. Đó là vai trò thấp kém (nếu nhìn từ phía nam giới), là mặc cảm tự ti (nếu nhìn từ phía người phụ nữ).
Chế độ phong kiến càng hà khắc thì sự khu biệt giữa hai loại “ngôn ngữ” càng rạch ròi, các dấu hiệu để phân biệt chúng càng nhiều, càng rõ ràng. Bắt đầu từ cuối thế kỷ 19, cùng với cuộc cải cách dân chủ hóa được thực hiện ở Nhật Bản, quan niệm về vai trò, vị trí của nam và nữ trong xã hội cũng có những thay đổi đáng kể. Những khác biệt về phong cách, trang phục, ứng xử... và cả ngôn ngữ giữa hai giới dần dần được thu hẹp lại. Các tiêu chí vốn được dùng để phân biệt ngôn ngữ của nam giới và ngôn ngữ của phụ nữ không còn được thấy rõ và được tuân thủ một cách chặt chẽ như trước nữa. Hiện nay, trong các tình huống giao tiếp chính thức và trong ngôn ngữ viết, hầu như nam giới và phụ nữ hoàn toàn sử dụng ngôn ngữ như nhau. Những đặc điểm về giới tính hầu như chỉ còn được thể hiện ở ngôn ngữ nói, ở các tình huống giao tiếp không chính thức mà thôi. Ngay cả trong ngôn ngữ nói, hiện cũng đang diễn ra hai xu hướng ngược nhau:
– Xu hướng “nữ hóa” ngôn ngữ của nam giới.
– Xu hướng “nam hóa” ngôn ngữ của nữ giới.
– Xu hướng “nam hóa” ngôn ngữ của nữ giới.
Cả hai xu hướng này đều là kết quả của sự phát triển của xã hội Nhật bản hiện đại. Xu hướng nữ hóa ngôn ngữ nam giới được giải thích là do kết quả của chế độ giáo dục con cái hoàn toàn do người mẹ đảm nhận (tiếng Nhật gọi là “hahaoya kyooiku”). Người cha do bận rộn công việc của công ty, của xã hội nên hoàn toàn giao phó cho người vợ công việc gia đình, trong đó chủ yếu là công việc chăm sóc con cái. Do vậy, ở giai đoạn chưa đến trường, đứa trẻ chịu ảnh hưởng rất lớn của người mẹ về mọi thứ, trong đó có cả ngôn ngữ. Chúng bắt chước một cách vô ý thức cách nói của người mẹ, từ cách sử dụng từ ngữ đến những cách nói hoàn toàn đặc trưng của phụ nữ. Chỉ đến khi được đi học, đặc biệt từ trung học trở lên, ý thức về những khác biệt trong sử dụng ngôn ngữ do xã hội quy định mới được bọn trẻ nhận thức và dần dần tuân thủ.
Một nguyên nhân nữa cũng có thể được dùng để giải thích cho xu hướng này là do chế độ kinh tế thị trường, các nam thanh niên, đặc biệt là những người làm trong các ngành dịch vụ, buộc phải luyện ngôn ngữ của mình thật chuẩn xác, lịch sự, nhã nhặn, mềm mại... nhằm thu hút khách hàng. Trong lời nói của họ thấy xuất hiện nhiều kính ngữ, từ không bị biến âm, động từ thường được sử dụng ở dạng dài, đầy đủ (~desu, ~masu) và những cách nói gián tiếp cũng thường thấy hơn... Tất nhiên những khoảng cách về ngôn ngữ của họ đối với phụ nữ không thể vượt qua hoàn toàn nhưng một cách vô ý thức, ngôn ngữ của họ tiến dần đến những tiêu chí vốn được coi là đặc trưng của ngôn ngữ phụ nữ.
Xu hướng nam hóa ngôn ngữ phụ nữ lại là xu hướng ngược lại. Xu hướng này có thể thấy đặc biệt rõ ở các nữ sinh turng học và những năm đầu đại học. Do ảnh hưởng của văn hóa phương Tây, các em nữ sinh ở lứa tuổi này bắt đầu ý thức được về giới tính của mình, do đó không hài lòng với cái trật tự, vị trí mà xã hội Nhật Bản truyền thống vốn dành cho phụ nữ, mà muốn vươn lên, bình đẳng với nam giới. Phong cách, sinh hoạt, quần áo... và ngôn ngữ, đó là những lĩnh vực mà có thể thay đổi được cho giống với nam giới. Hiện tượng nói lóng, nói biến âm, hiện tượng sử dụng các động từ ở dạng ngắn, cách nói suồng sã, không dùng dạng thức lịch sự, thậm chí sử dụng cả các từ tình thái vốn được coi là đặc trưng của ngôn ngữ nam giới như: ぞ [zo], だろう[daroo]... không còn là những hiện tượng hiếm thấy trong lời nói của nữ sinh.
Tình trạng này khiến cho các bậc phụ huynh, đặc biệt là những người già hết sức lo lắng, phàn nàn. Tuy vậy, khi các nữ sinh này được nhận vào làm việc tại các cơ quan, công ty thì ngay lập tức, ý thức về những thước đo truyền thống lại được khôi phục lại. Đặc biệt khi họ kết hôn rồi trở thành những người vợ, người mẹ mẫu mực thì việc tuân thủ theo những tiêu chí đặc trưng của “ngôn ngữ phụ nữ” lại được đảm bảo trở lại một cách chặt chẽ.
Mặc dù hiện nay sự khác biệt giữa ngôn ngữ đàn ông và phụ nữ ở Nhật không còn nặng nề như xưa nữa, nhưng những khác biệt giữa chúng vẫn là một thực tế không thể phủ nhận. Đó chính là lý do mà khi dạy tiếng Nhật cho học sinh nước ngoài, các giáo viên thường phải nhắc nhở “Cách nói này chỉ dành cho phụ nữ thôi nhé!”. Hi vọng qua bài viết này, những bạn đang đi học tiếng Nhật để chuẩn bị du học Nhật Bản sẽ hiểu rõ hơn về sự đặc biệt này của tiếng Nhật.
Nguồn: lophoc24h.com
Subscribe to:
Posts (Atom)